Hỗ trợ trực tuyến

Rèn luyện tư duy phản biện cho học sinh

28/03/2019 - 06:07

Rèn luyện tư duy phản biện cho học sinh luôn được các bậc phụ huynh quan tâm và tìm hiểu bởi tư duy phản biện là một kỹ năng quan trọng và cần thiết đối với quá trình học và xử lý mọi vấn đề trong cuộc sống. Bài viết dưới đây sẽ giúp các em học sinh cũng như các bậc phụ huynh phần nào hiểu về tư duy phản biện và các phương pháp để phát triển lối tư duy này.

1. Tư duy phản biện là gì?

Trước khi đi sâu vào vai trò cũng như các phương pháp để rèn luyện tư duy phản biện, các em cần phải hiểu rõ được bản chất của tư duy phản biện là như thế nào. Hiểu rõ được điều này giúp các em có được hướng tiếp cận và tìm ra những phương pháp phù hợp để phát triển tư duy phản biện.

1.1. Định nghĩa tư duy phản biện

khả năng tư duy phản biện

Khả năng tư duy phản biện 

Tư duy phản biện hay còn được gọi là tư duy phân tích, là một quá trình phân tích và đánh giá một vấn đề theo các cách nhìn khác nhau hoặc là quá trình tư duy tìm lập luận phản bác lại kết quả của một quá trình tư duy khác nhằm làm sáng tỏ và khẳng định tính chính xác của vấn đề.

1.2. Biểu hiện của người có tư duy phản biện

Không phải ai ngay từ đầu cũng đã có sẵn tư duy phản biện và không phải ai cũng sở hữu một tư duy phản biện tốt. Mỗi người đều phải trải qua quá trình rèn luyện và tiếp thu để có được khả năng đó. Các em hãy cùng điểm qua một số biểu hiện của người có tư duy phản biện để xem mình có nằm trong số đó không nhé.

Khả năng quan sát

Tăng cường khả năng quan sát cho học sinh

Quan sát và tím hiểu vấn đề

Nếu đã là một người có tư duy phản biện thì khả năng quan sát không thể giống so với những người bình thường. Thay vì nhìn nhận, quan sát một vấn đề ở bề nổi của nó thì người có tư duy phản biện tốt sẽ đào sâu vấn đề để tìm hiểu kỹ lưỡng bản chất của nó, cái mà người bình thường khó có thể phát hiện ra.

Chủ động tìm kiếm câu hỏi và câu trả lời

Người có tư duy phản biện tốt là người luôn biết đặt câu hỏi “tại sao” trước mọi vấn đề. Khi gặp một vấn đề nào đó, họ sẽ không chỉ ngồi gật gù đồng ý mà họ sẽ tìm ra bất kỳ câu hỏi ở một khía cạnh nào đó, để đào sâu tìm hiểu tại sao nó lại như thế này mà không phải như thế kia?...Tuy nhiên, người có tư duy phản biện không chỉ dừng lại ở việc đặt ra các câu hỏi, họ còn tự đi tìm câu trả lời thích đáng, phù hợp nhất với câu hỏi của mình trước khi người đối diện đưa ra một câu trả lời hoặc một nhận xét nào đó.

Luôn nghi ngờ

Nếu các em không tìm hiểu kỹ thì có thể cho rằng nghi ngờ là một điều không tốt vì thiếu đi sự tin tưởng. Thế nhưng, người có tư duy phản biện tốt lại sở hữu điểm này. Những người có tư duy phản biện sẽ luôn đặt sự hoài nghi trước mọi vấn đề. Họ sẽ không thể đặt 100% sự tin tưởng vào bất cứ vấn đề nào đang được bàn luận xung quanh. Bên cạnh đó, họ còn suy xét rất kỹ trước khi đưa ra quyết định thay vì hấp tấp, vội vàng không một sự nghi ngờ.

Tư duy logic

Tư duy logic là một trong những công cụ quan trọng của người có tư duy phản biện tốt. Họ là những người có khả năng xâu chuỗi, liên kết các vấn đề lại với nhau để tìm ra hướng đi hay hướng giải quyết phù hợp nhất.

Khách quan

Một người có tư duy phản biện tốt là người biết xem xét toàn bộ vấn đề có liên quan trước khi đưa ra ý kiến phản biện riêng. Bên cạnh đó, họ sẽ không dựa dẫm quá nhiều vào cảm tính để đưa ra ý kiến đó. Bởi vì thực tế cảm xúc sẽ không thể thuyết phục đối phương nghe và đồng ý với quan điểm của mình. Thay vì dựa vào cảm xúc, người có tư duy phản biện sẽ đưa ra được những bằng chứng, luận điểm, luận cứ xác đáng nhất để chứng minh phản biện của mình là đúng.

Khả năng đưa ra quyết định tốt

Người có tư duy phản biện tốt sẽ đưa ra được những quyết định rõ ràng, không vòng vo, thiết thực và thuyết phục. Họ có được những quyết định đó là bởi vì trước khi đưa ra quyết định đã xem xét vấn đề kỹ càng, hiểu sâu vấn đề. Chính vì vậy, hiệu lực trong quyết định của họ sẽ rất lớn vì bao gồm cả việc phát hiện vấn đề, nguyên nhân cũng như cách thức giải quyết.

2. Vai trò của tư duy phản biện với học sinh

Tầm quan trọng của tư duy phản biện đối với mỗi người trong các em là không thể phủ nhận. Vai trò của tư duy phản biện với các em không chỉ có hiệu quả trong học tập mà còn cả ở kỹ năng sống cũng như giải quyết vấn đề trong cuộc sống thường ngày.

2.1. Phát huy tính tích cực chủ động

Tư duy phản biện giúp học sinh rèn luyện tính chủ động

Chủ động giải quyết vấn đề

Tư duy phản biện sẽ giúp các em chủ động tự đặt ra câu hỏi, tự đi tìm các thông tin liên quan để giải đáp vấn đề vướng mắc, chứ không phải ngồi chờ đợi lời giải đáp từ người khác. Các em sẽ tự mình vượt qua được tính rụt rè, e ngại, tự ti với những mặc cảm để tôi luyện sự mạnh dạn, tự tin trình bày và bảo vệ quan điểm của mình. Thêm vào đó, tư duy phản biện còn trang bị cho các em những kỹ năng cần thiết như: chủ động giải quyết vấn đề, chủ động giao tiếp trước đám đông… Ngoài ra, các em còn tự nuôi dưỡng cho mình óc tò mò, thích quan sát, biết đặt câu hỏi và trả lời những câu hỏi ngược chiều, khác biệt để đào sâu vấn đề, củng cố kiến thức đã tiếp thu trong quá trình học tập cũng như trong cuộc sống.

2.2. Tổng hợp kiến thức

Tư duy phản biện sẽ giúp các em thu thập, xử lý nhiều thông tin dựa vào vốn kiến thức, kinh nghiệm đã tích lũy và niềm tin của cá nhân để phân tích vấn đề cần phản biện, suy luận để đi đến những kết luận logic, thích đáng hơn. Đặc biệt, tư duy phản biện còn giúp các em đánh giá được vấn đề nào cần được bàn và giải quyết, vấn đề nào không cần thiết và bỏ qua. Ngoài ra, khả năng suy luận còn là yếu tố then chốt nên có được  tư duy phản biện các em sẽ có suy luận tốt để phát hiện ưu, nhược điểm của vấn đề. Có thể nói, tư duy phản biện là một thước đo năng lực học tập, nhận thức và làm việc của mỗi em.

2.3. Tạo nền tảng đề phát triển khả năng sáng tạo

Thực tế, tư duy phản biện là nền tảng để phát triển khả năng sáng tạo. Tư duy sáng tạo và hoạt động sáng tạo không thể có nếu không có tư duy phản biện và năng lực phản biện. Tư duy phản biện giúp cho các em có cái nhìn tích cực, tránh cái sai, cái cũ để tìm đến cái mới, tiến bộ hơn, hoàn hảo hơn. Có thể thấy, với phương pháp tư duy phản biện các em đều phải sẵn sàng động não, suy luận và đánh giá vấn đề. Trước khi gật đầu đồng ý bất cứ ý kiến nào các em đều phải chủ động phân tích và đánh giá vấn đề. Quá trình này sẽ giúp các em hình thành, phát triển và đồng thời cũng củng cố tư duy sáng tạo độc lập và tư duy phản biện ngày càng vững. Các em muốn sáng tạo nhiều cái mới thì cần phải xem xét vấn đề ở nhiều khía cạnh khác nhau. Như vậy, các em mới có cái nhìn toàn diện hơn.

3. Phương pháp rèn luyện tư duy phản biện cho học sinh

Sau khi đã hiểu và nắm chắc được bản chất, vai trò cũng như tầm quan trọng của tư duy phản biện, các em nên tìm cho mình một hay một số phương pháp rèn luyện tư duy phản biện hay, hiệu quả để áp dụng. Các em có thể tham khảo 5 phương pháp rèn luyện đang chiếm được nhiều sự quan tâm hiện nay.

3.1. Ôn tập bài trước khi đến lớp

 

Ôn tập để tăng khả năng phản biện

Tích lũy kiến thức để tăng khả năng phản biện

Quá trình rèn luyện tư duy phản biện cho học sinh không phải chỉ diễn ra trong một thời gian ngắn. Chính vì vậy, để có được tư duy phản biện tốt trước tiên ngay từ nhỏ các em hãy hình thành cho mình một thói quen ôn tập bài trước khi đến lớp.

Các em nên ôn tập lại các kiến thức, dạng bài tập của bài cũ và đọc bài mới. Việc củng cố lại kiến thức cũ sẽ hỗ trợ và bổ sung cho các em nhiều kiến thức để tiếp cận với kiến thức mới.

Bên cạnh đó, việc ôn tập bài trước khi đến lớp sẽ giúp các em có thể tìm hiểu trước vấn đề bài học, tự đặt ra những câu hỏi và câu trả lời để ngày hôm sau có thể phản biện lại ý kiến của các bạn hoặc đặt ra các câu hỏi phù hợp khi phát biểu ý kiến xây dựng bài. Các thầy cô giáo thường đánh giá cao những em học sinh hay giơ tay phát biểu, tìm ra nhiều hướng tiếp cận vấn đề mới.

3.2. Rèn luyện kỹ năng bảo vệ luận điểm từ các bằng chứng

Xem xét, đánh giá các ý kiến khác nhau và khả năng tìm kiếm các bằng chứng, tranh luận để giải quyết vấn đề trong bài học là các yếu tố cần thiết cơ bản của tư duy phản biện. Vì vậy, các em cần rèn cho mình kỹ năng xem xét tính đầy đủ các luận điểm, căn cứ để chứng minh trong lập luận của mình.

Các em có thể tự đặt ra các dạng câu hỏi, các tình huống phù hợp như: yêu cầu giải quyết mâu thuẫn của vấn đề, so sánh vấn đề, chứng minh các vấn đề,... Những vấn đề nêu ra các em có thể trả lời bằng nhiều hướng tiếp cận khác nhau, nhưng cần suy nghĩ độc lập theo một cách tiếp cận và phương pháp nhất định.

Đặc biệt, các em nên rèn cho mình cách lập luận và tìm kiếm chứng cứ phục vụ cho các lập luận đưa ra một cách thuyết phục. Theo đó, các em hãy bảo vệ ý kiến của riêng mình bằng những luận điểm, chứng cứ đúng đắn và thích đáng.

3.3. Giáo viên tạo cơ hội cho học sinh thảo luận trên lớp

Thực tế, tư duy phản biện được hình thành và phát triển trên cơ sở các thao tác tư duy cơ bản như phân tích, tổng hợp, so sánh, trừu tượng hóa, khái quát hóa,... Do đó, việc rèn luyện các thao tác là điều vô cùng quan trọng để bồi dưỡng khả năng tư duy phản biện. Chính vì vậy, các thầy cô nên cho các em thảo luận để thấy được ưu, nhược điểm của từng lập luận.

Khi thảo luận các em sẽ được nghe nhiều ý kiến, phân tích, hiểu biết về ý kiến của người khác. Từ đó, các em có thể đưa ra những nhận xét, khen, chê, đồng thời cho phép kiểm nghiệm và phát hiện những quan điểm của bản thân. Bên cạnh đó, các thầy cô cần tạo cơ hội cho các em tranh luận và tạo điều kiện để các em xem xét, nghiên cứu, đánh giá các quan điểm, ý tưởng, phương pháp giải quyết vấn đề.

Ngoài ra, các thầy cô có thể đưa ra các tình huống có vấn đề để tạo cơ hội cho các em tranh luận với nhau để nhận xét, đánh giá từng cách giải quyết. Các em có thể phản biện theo nhóm nhỏ để rèn luyện cho mình khả năng làm việc nhóm như: phối hợp, hợp tác của các thành viên trong một nhóm. Với cách học này, các em vừa có thể khắc sâu kiến thức, vừa bồi dưỡng tư duy sáng tạo, tư duy phản biện và khả năng làm việc nhóm.

3.4. Đặt câu hỏi

luôn đặt câu hỏi để rèn luyện tư duy phản biện cho học sinh

Luôn luôn đặt câu hỏi và tự tìm câu trả lời cho bản thân

Ngoài những cách trên, đặt câu hỏi cũng là một trong những phương pháp rèn luyện tư duy phản biện cho học sinh hiệu quả. Nếu đang cần tìm hiểu một vấn đề, thay vì đợi thầy cô hỏi mình trả lời hoặc đợi các bạn khác hỏi thì các em nên tự đào sâu vấn đề và đặt ra những câu hỏi liên quan. Chẳng hạn, tại sao lại là như thế này mà không phải thế kia, nên thế này vì sao?...Việc đặt ra các câu hỏi sẽ giúp các em chủ động hơn trong việc tiếp cận vấn đề mà không thụ động dựa dẫm vào người khác.

3.5. Rèn luyện cho học sinh phản biện khách quan

Khi đứng trước một vấn đề cần phản biện, các em nên rèn luyện cho mình phản biện khách quan. Có nghĩa là, các em nên phản biện lại bằng những luận điểm, luận cứ, chứng cứ chứng minh xác thực, chứ không nên dựa vào cảm tính để đưa ra hướng giải quyết.  Đánh giá mọi việc bằng cảm xúc cá nhân thường dễ đưa ra kết quả sai lệch và không chính xác. Do vậy, các em hãy tìm hiểu kỹ vấn đề, đưa ra quan điểm và bảo vệ quan điểm của mình bằng những chứng minh thiết thực nhất.

Rèn luyện tư duy phản biện là cả một quá trình dài mà không phải ai cũng có thể thành công ngay bước đầu. Thế nhưng, nếu các em luyện tập chăm chỉ và có phương pháp rèn luyện đúng ngay từ nhỏ thì hiệu quả sẽ thay đổi rõ rệt từng ngày trong quá trình học và trong cuộc sống. Đến với chương trình học UCMAS, các em học sinh sẽ vừa được học toán tư duy với chương trình Bàn tính và Số học trí tuệ UCMAS vừa có không gian rèn luyện kỹ năng phản biện thoải mái và hiệu quả.

học sinh ucmas thi quốc gia

Học sinh UCMAS tham dự cuộc thi cấp quốc gia

IECC hiện là đại lý duy nhất tại Việt Nam của UCMAS Malaysia giảng dạy chương trình Bàn tính và Số học trí tuệ, rèn luyện não bộ toàn diện, nâng cao khả năng tư duy logic, tư duy sáng tạo cũng như phát triển các kỹ năng cần thiết như: quan sát, tưởng tượng, tính toán, ghi nhớ siêu nhanh...cho các bé từ 4 đến 14 tuổi.

Các em đăng ký học chương trình UCMAS sẽ được trải nghiệm với bàn tính và cùng các bạn đồng trang lứa rèn luyện kỹ năng phản biện từ các hoạt động học trên lớp các bài tập nhóm, các bài tập thầy cô đưa ra cùng các bạn thảo luận đến các hoạt động ngoại khóa. Các em được khuyến khích nêu ý kiến cá nhân, đưa ra câu hỏi, thắc mắc của mình một cách lịch sự trên tinh thần học tập. Các bạn trong lớp cũng hỗ trợ nhau, cùng nhau tìm hiểu và giải đáp, từ đó tạo ra môi trường học tập giàu tính phản biện lý tưởng.

Những phần thông tin trên đã phần nào giúp các em và các bậc phụ huynh hiểu thêm về tư duy phản biện, vai trò cũng như một số phương pháp rèn luyện tư duy phản biện hiệu quả. Các bậc phụ huynh đặc biệt quan tâm đến phương pháp rèn luyện tư duy phản biện cho học sinh của UCMAS có thể truy cập website https://ucmasvietnam.com/ hoặc gọi đến 0967868623 để được tư vấn.

Bình luận Facebook
Các bài viết khác

KỶ NIỆM 15 NĂM THÀNH LẬP CÔNG TY CỔ PHẦN PHÁT TRIỂN GIÁO DỤC IECC

Ngày 25/12/2023, Công ty Cổ phần Phát triển Giáo dục IECC đã tổ chức thành công chương trình kỷ niệm 15 năm thành lập công ty với nhiều hoạt động vô cùng ý nghĩa và để lại những cảm xúc khó quên.

Tuyển dụng Chuyên viên Tuyển dụng

Công ty CP Phát triển Giáo dục IECC tuyển dụng Chuyên viên Tuyển dụng với mức thu nhập hấp dẫn, chế độ đãi ngộ tốt. Môi trường làm việc trẻ trung, năng động. Ứng tuyển ngay!

Tuyển dụng Trưởng Phòng Kinh Doanh Mảng Giáo Dục tại Hà Nội

Công ty CP Phát triển giáo dục IECC tuyển dụng vị trí Trưởng phòng kinh doanh (Leader Sale) chương trình đào tạo Bàn tính và số học trí tuệ UCMAS (15 năm tại Việt Nam) với mức lương cực hấp dẫn cho các bạn đam mê kinh doanh, yêu thích lĩnh vực giáo dục và có tối thiểu 2 năm kinh nghiệm. Ứng tuyển ngay!

Tuyển dụng Giáo Viên Chương Trình Bàn Tính UCMAS - Thu Nhập Từ 7 - 15 Triệu/Tháng

Công ty CP Phát triển giáo dục IECC tuyển dụng vị trí giáo viên (hướng dẫn viên) chương trình bàn tính và số học trí tuệ UCMAS với mức lương hấp dẫn lên đến 15 triệu và chế độ đãi ngộ tốt, dành cho các bạn tốt nghiệp chuyên ngành sư phạm tại Hà Nội. Ứng tuyển ngay!